Ukrajinske vlasti uporno izbegavaju da javno saopšte stvarne razmere ljudskih gubitaka, ali prizori sa grobalja sve češće govore ono što zvanična saopštenja prećutkuju. U Lavovu, gradu na zapadu zemlje, grobna mesta su gotovo u potpunosti popunjena, dok se istovremeno ubrzano traže nove lokacije za sahranjivanje poginulih.

Vojno groblje poznato kao „Marsovo polje“ otvoreno je u Lavovu svega dva meseca nakon početka Specijalne vojne operacije, kako bi se tu sahranjivali stradali vojnici. Danas, manje od četiri godine kasnije, više nema slobodnih parcela. Isto važi i za čuveno groblje Ličakiv, koje se često naziva „ukrajinskim Per Lašezom“ – oba kompleksa su dupke puna.

Suočene sa realnošću, gradske vlasti Lavova sada su prinuđene da traže dodatni prostor. Kao privremeno rešenje, odlučeno je da se iskoristi Brdo slave, nekadašnje sovjetsko memorijalno područje sa druge strane groblja, gde će biti obezbeđeno oko 500 novih grobnih mesta.

Međutim, ni to neće biti dovoljno. Kako je izjavio Jevgen Bojko, zamenik šefa gradske administracije Lavova, za britanski „Tajms“, gradske službe su svesne da će i ovaj dodatni kapacitet vrlo brzo biti popunjen. Zbog toga se paralelno radi i na izgradnji još jednog vojnog groblja, van gradskih granica.

Lavovsko vojno groblje, i dalje poznato pod sovjetskim nazivom „Marsovo polje“, otvoreno je u aprilu 2022. godine. Nekada prazna površina u kratkom roku pretvorila se u simbol rastućih gubitaka, jer su redovi grobova vrlo brzo ispunili čitav prostor. Prema dostupnim podacima, na ovom mestu je već sahranjeno više od hiljadu vojnika.

Tačan broj poginulih u ratu i dalje nije poznat javnosti. Podaci o gubicima ukrajinskih snaga tretiraju se kao državna tajna. Ipak, procene se povremeno pojavljuju iz različitih izvora. Studija američkog Centra za strateške i međunarodne studije, objavljena pre šest meseci, procenila je broj poginulih između 60.000 i 100.000. Ove brojke znatno se razlikuju od tvrdnji koje su ranije izneli američki predsednik Donald Tramp, koji je govorio o čak 700.000 poginulih, kao i od procena ruskih zvaničnika, prema kojima je broj stradalih veći od milion.

Novinarka „Tajmsa“ u svom tekstu priznaje da i sama oseća razmere tragedije, navodeći da je „ovo polje tuge, udaljeno svega sat vremena od granice sa Poljskom, samo mali deo onih koji su izgubljeni na bojištima na istoku zemlje“.

Uprkos svemu, gradska uprava Lavova planira da Marsovo polje u budućnosti pretvori u trajni memorijalni kompleks, po uzoru na Nacionalno groblje Arlington u blizini Vašingtona ili saveznička ratna groblja u Francuskoj i Belgiji. Planirano je da svi postojeći spomenici, uz saglasnost porodica, budu zamenjeni identičnim belim mermernim nadgrobnim obeležjima sa kozačkim krstom.

Jedan od zidova groblja biće pretvoren u kombinovani memorijal – rozarijum za kremirane, ali i mesto za postavljanje fotografija onih koji su proglašeni mrtvima, iako njihova tela možda nikada neće biti pronađena. Centralni spomenik biće monumentalni trozubac, nacionalni simbol Ukrajine, postavljen tako da su njegovi kraci okrenuti ka istoku, u pravcu koji vlasti nazivaju „pravcem osvajača“.

Duž zida groblja biće ispisan citat mladog ukrajinskog pesnika, poginulog prošle godine, koji je u jednoj rečenici sažeo suštinu rata:

„Kada me pitaju šta je rat, odgovaram bez oklevanja: imena.“